De kleur van het water

Alles is blauw. Mijn aandeel in de Mexicaanse consumptiemaatschappij wordt strak afgescheiden door beurtbalkjes. In deze enorme supermarkt doet het er niet toe waar je bent. Het zou Madrid kunnen zijn, Buenos Aires of Mexico-stad. Of – als je het Spaanse aanbiedingsborden wegdenkt – Luik, Paris (Frankrijk, Texas of Kentucky), Purmerend misschien? Maar waarom zijn mijn boodschappen zo blauw? Een verklaring vanuit het onderbewuste: ik denk de afgelopen dagen veel na over water, en dat is blauw, niet waar?

Water is het tegenovergestelde van een supermarkt. Voor water is niets belangrijker dan de waar-vraag. Waar is het water? Waar wordt het gebruikt en door wie? De interviews en gesprekken die ik de afgelopen dagen had, hebben me spannende verhalen over water opgeleverd. Conflicten over het water dat precies deze mensen in de supermarkt willen gebruiken – zonder zich er van bewust te zijn waar dat water vandaan komt. 

Het is 1972. De hoge heren uit Mexico-stad hebben een prachtig idee om de dorst van de stad te lessen. De twee vulkanen ten zuidoosten van de stad, daar heb je gletsjers en veel regen, daar zouden ze veel water vandaan kunnen halen. Ze brengen het goede nieuws aan de boeren die in de dorpen aan de voet van de vulkanen wonen: ze zullen een hele rij putten slaan, het water naar de stad brengen en zuiveren – en uiteraard een deel van dat gezuiverde water terug brengen naar de dorpjes in de heuvels. En ze zullen ook nog een school bouwen. En allemaal andere prachtige dingen doen voor de lokale bevolking.

Don José Reynoso is één van die boeren. Sceptisch over de plannen informeert hij bij de andere boeren wat ze ervan denken. Die zijn er ook niet van gediend. In elk dorp wordt een comité ingesteld die de bewoners verenigd om het water te verdedigen: mensen hebben hun eigen, kleine waterputten en zien het al gebeuren dat die droog komen te staan als al het water naar Mexico-stad wordt afgevoerd. Op de dag dat de gouverneur de plannen uit de doeken komt doen in het belangrijkste dorp in het gebied, komen er meer dan 10.000 mannen en vrouwen bij elkaar op het centrale plein om te demonsteren. Hun antwoord aan de gouverneur: als u denkt dat u ons water kunt afnemen, weet dan wel: het zal water met bloed zal zijn. Over ons lijk! En ze kregen hun zin – het plan werd afgeblazen.

Ruim veertig jaar later is Don José nog geen greintje van zijn strijdbaarheid verloren. Op de vergadering van de Commissie voor Waterbeheer staat hij op. Steunend op zijn wandelstok houdt hij een vurig betoog: ooit wilde de overheid ons het water afnemen – nu willen ze het verkopen aan grote bedrijven. ¡Pero el agua no se vende! Water is niet te koop! Sinds de jaren ’70 zijn de problemen met water er nog niet minder op geworden. Sowieso blijkt het een illusie dat water blauw zou zijn, zelfs niet doorzichtig. Behalve het water in de flessen van de waterhandelaar – of die in de supermarkt. En de conflicten gaan door. Maar daarover later meer.